O‘zbekiston eksporti geografiyani kengaytirmoqda va asta-sekin YI bozori tomon harakatlanmoqda — MHTI
Mutaxassislarning fikricha, bu sifat standartlari yaxshilanganidan dalolat beradi.
Besh yil ichida O‘zbekiston meva-sabzavot mahsulotlari eksporti geografiyasini sezilarli darajada kengaytirdi, biroq deyarli butun hajm hali ham beshta asosiy xaridorga to‘g‘ri kelmoqda, deyiladi MHTI ma’lumotida.
Ma’lumotlarga ko‘ra, ekspertlar 2019-2024 yillar uchun meva-sabzavot mahsulotlari eksportining geografik diversifikatsiya indeksini, ya’ni mamlakatning tashqi yetkazib berish yo‘nalishlari qanchalik ko‘pligini hisoblab chiqishgan. Natijada, mutaxassislar ushbu davrda mamlakatda ushbu ko‘rsatkichning o‘rtacha darajasi kuzatilganligini aniqladi.
Bunday daraja sotish bozorlari asta-sekin kengayib borayotganligidan dalolat beradi. Xususan, 2024-yilga kelib mamlakat meva-sabzavot mahsulotlarini 73 ta davlatga eksport qilishni boshladi, bu 2019-yilga nisbatan 5 ta davlatga ko‘pdir. Biroq, yetkazib berish geografiyasining kengayishiga qaramay, faqat beshta mamlakat yirik xaridorlar bo‘lib qolmoqda, deyarli barcha mahsulotlar aynan shu mamlakatlarga yo‘naltirilmoqda.
Shunday qilib, 2024-yilda ularning ulushi 71,7 foizni, mamlakat uchun eng yuqori cho‘qqiga chiqqan 2022-yilda esa 83,8 foizni tashkil etdi. Mutaxassislarning aniqlashicha, 2024-yilda sabzavot va mevalarning eng yirik xaridori Rossiya bo‘lgan. Mahsulotning 38,7 foizi ushbu xaridor hissasiga to‘g‘ri kelgan. Keyingi o‘rinlarda Pokiston bo‘lib, u 13,5 foiz va Qozog‘iston 12,6 foiz mahsulotga ega bo‘ldi. Yetakchi beshlikni Xitoy va Afg‘oniston yakunladi, ularga mahsulotning 8,9 foizi va 8 foizi to‘g‘ri keldi.
Bundan tashqari, ushbu davrda MDH mamlakatlari eksporti ulushi 69,4 foizdan 57,7 foizga kamaydi, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari eksporti ulushi esa 2019 yildagi 2,1 foizdan 2024 yilda 2,4 foizga ko‘tarildi. Mutaxassislarning fikricha, bu O‘zbekistonda sifat standartlari oshayotgani va mamlakat asta-sekin murakkab va talabchan bozorlarga kirib borayotganidan dalolat berishi mumkin.
Avvalroq O‘zbekiston eksporti texnologik jihatdan murakkablashayotgani haqida xabar berilgandi. Mutaxassislar so‘nggi yetti yil ichida bu sohada ro‘y bergan o‘zgarishlarni o‘rganib chiqqan.
Izohlar