Gaz va elektr energiyasining yangi narxlari: O‘zbekistonga bu nega kerak?

O‘zbekistonda 1-maydan ijtimoiy normalar, shuningdek, aholi uchun elektr va gaz uchun yangi tariflar joriy etiladi. NOVA24 tahririyati o‘zbekistonliklar endi qancha to‘lashi, hukumat kam ta’minlanganlarga qanday yordam berishi va nima uchun ko‘tarish zarurligi haqida ma’lumot berishga qaror qildi.

Hokimiyat bunga juda uzoq tayyorgarlik ko‘rdi, bo‘lajak o‘zgarishlar standart ko‘tarish emas, balki sohani liberallashtirish, oxir-oqibat gaz va elektr energiyasi yetkazib berish narxlari tannarxdan past bo‘lmaydi. Tariflar oxirgi marta 2019 yilda oshirilgan va koronavirus, saylovlar yoki boshqa shoshilinch vaziyatlar tufayli doimiy ravishda kechiktirilgan. Mustaqillikka erishganimizdan beri hokimiyat byudjetdan katta miqdorda subsidiyalar ajratish orqali elektr va gazning arzon narxlarini ushlab turibdi.

Mustaqillikning 33-yilidayoq hozirgi siyosatning ayanchli oqibatlari hammaga ayon bo‘lmoqda: energetika tarmoqlari qarovsiz ahvolda, shu paytgacha ular bilan hech kim qiziqmadi, bozor foyda keltirmadi, faqat byudjetdan, yig‘ilgan soliqlardan tushgan pullarni so‘rib oldi. Yangi choralar buni to‘g‘rilashi kerak. Tariflar besh yildan buyon oshirilmagani sababli eski va yangi narxlar o‘rtasidagi tafovut ancha katta.

Barcha uchun: aholi, tadbirkorlar, yirik korxonalar uchun tariflar oshiriladi. Energetika sohasidagi keskin vaziyatga qaramay, 1-maydan boshlab rejali merosdan bozor tamoyillariga o‘tishni ravonlashtiradigan ijtimoiy norma joriy etilmoqda.

Kim ko‘proq chiroq va gaz yoqsa, ko‘proq to‘laydi. Masalan, oyiga 200 kVt/soatgacha elektr energiyasi sarflaydigan aholi eng kam to‘lovni amalga oshiradi – tarif hozirgi 147 so‘mdan 225 so‘mga oshiriladi. Agar sizning iste’molingiz oyiga 201 dan 1000 kVt/soatgacha bo‘lsa, unda har bir kVt/soat uchun 450 so‘m to‘lashingiz kerak bo‘ladi.

Gaz uchun ham ijtimoiy norma amal qiladi, biroq mavsumlarga qarab o‘zgartiriladi: odatdagi vaqtda minimal tarif 100 kub metrgacha iste’mol uchun 1 kub metr uchun 650 so‘mni tashkil etadi, isitish mavsumida 650 so‘mlik tarif 500 kub metr iste’molgacha amal qiladi.

1 maydan boshlab barcha iste’molchilar uchun gazning bir kub metri 1800 so‘mgacha, AGTKSH uchun – 2500 so‘mgacha, issiqlik elektr stansiyalari uchun – 1800 so‘mgacha oshiriladi. 1 iyundan elektr stansiyalari va gaz quyish shoxobchalari uchun gazning xarid narxlari 1500 so‘mdan 1800 so‘mga oshiriladi. Aholi uchun suyultirilgan gaz tarifi 1120 so‘mdan 1600 so‘mga oshiriladi.

Shuningdek, Energetika vazirligi narxlarning navbatdagi ko‘tarilishini e’lon qildi – tariflar 2025-yil 1-apreldan yana oshadi. Aholi uchun elektr energiyasi uchun eng kam tarif soatiga 225 so‘mdan 300 so‘mga, gaz uchun eng kam tarif 650 so‘mdan 1000 so‘mga oshiriladi. Aholi uchun suyultirilgan gaz tarifi 2000 so‘mgacha oshiriladi.

Ehtiyojmand aholiga 270 ming so‘m miqdorida bir martalik moddiy yordam ko‘rsatilib, yangi tariflarga moslashishiga ko‘maklashiladi. To‘lovlar 2024/2025 yilgi isitish mavsumida elektr energiyasi uchun to‘lovlarni amalga oshirish uchun mo‘ljallangan.

Bu siz bilan bizning hayotimizni yaxshilashga majbur bo‘lgan juda muhim o‘zgarishdir. Shu jumladan, energetika sohasining jozibadorligi oshadi, bu esa investitsiyalarga, masalan, elektr tarmoqlarini yangilash va yangi elektr stansiyalarini qurishga qiziqishni oshiradi.

O‘zbekistonga har qanday kun va har qanday ob-havoda zamonaviy va barqaror energetika sohasi juda zarur. Bu mamlakatimiz va iqtisodiyotimiz taraqqiyotining garovi, agar hammasi amalga oshsa, biz albatta umidsizlikka tushmaymiz.