“Yuksalish” harakati mutaxassislari bemorlar va shifokorlar o‘rtasida so‘rov o‘tkazib, birlamchi tibbiy yordam sohasida korrupsiya xavfi va korrupsiya hodisalarining kelib chiqish omillarini o‘rgandi.
Ma’lumotlarga ko‘ra, so‘rovda 2,9 ming nafar tibbiyot muassasasi xodimi va 1 968 nafar potensial bemor ishtirok etgan. Shu bilan birga, respondentlarning 49 foizi qishloq aholisi, 51 foizi esa shaharliklar bo‘lib chiqdi.
Bemorlar orasida
So‘rovda ishtirok etganlarning 65 foizi poliklinika va oilaviy shifokor punktlarida xizmat ko‘rsatish uchun hech qachon pul yoki sovg‘a bermaganini, 15 foizi esa bepul xizmat uchun tibbiyot xodimlariga pul to‘laganini ma’lum qilgan. Shifokorlarga pora berganlarning 152 nafari o‘z xohishi bilan pora berganini, 93 nafari shifokorning talabi bilan pora berganini, yana 49 nafari tomonlarning roziligi bilan pora berganini aytgan. Respondentlarning 39 foizi bunday holatlar vaqti-vaqti bilan sodir bo‘lishini, 17 foizi doimiy ravishda sodir bo‘lishini, 20 foizi hech qachon bunday bo‘lmasligini ta’kidlagan.
Korrupsiyaga moyil bo‘lgan eng ommabop xizmatlar orasida bepul xizmatlar, shu jumladan tug‘ruqxonalarda, shuningdek, shifokorlar hamkorlik qiladigan farmatsevtika kompaniyalaridan dori-darmonlar retseptlari va bepul operatsiyalar uchun minnatdorchiliklar bor edi. Shu bilan birga, so‘rovda qatnashganlarning atigi 37 foizi noqonuniy yig‘imlar sodir bo‘lgan taqdirda tegishli organlarga murojaat qilishga tayyorligini, 13 foizi esa bu haqda xabar bermasligini bildirgan.
Respondentlarning fikriga ko‘ra, shifokorlarni pora olishga majbur qilayotgan sabablar ish haqining pastligi, bemorlarning o‘z tashabbuslari, shuningdek, korrupsiyaga qarshi targ‘ibotning sustligi va raqamlashtirishning yetarli emasligidir. Ushbu holatga barham berish uchun shaharliklar qog‘oz hujjat aylanishini qisqartirish va tizimni raqamlashtirishni takomillashtirish, shuningdek, bepul xizmatlar va dori-darmonlarni olishda shaffoflikni ta’minlashni taklif qilishdi.
Tibbiyot xodimlari orasida
Respondentlarning 36 foizi mavjud mehnat sharoitlaridan qoniqishini, 15 foizi esa ulardan mutlaqo qoniqmasligini ta’kidlagan. Shu bilan birga, tibbiyot xodimlarining 56 foizi tibbiyotda korrupsiya yo‘qligini, 29 foizi “bilmayman” deb javob bergan va faqat 12 foizi uning mavjudligini tasdiqlagan.
Shifokorlarning fikriga ko‘ra, korrupsiya hodisalari ko‘pincha ishga joylashishda sodir bo‘ladi, respondentlarning 13 foizi shunday javob bergan, 8 foizi tekshiruvlarda, 6 foizi kasallik varaqalarini rasmiylashtirishda, yana 5 foizi tibbiy ko‘riklarda, shuningdek, davolanish uchun shifoxonalarga order berishda. Shu bilan birga, shifokorlarning 58 foizi bemorlardan hech qachon pul “minnatdorchiligi” olmaganini, 18 foizi kamdan-kam uchrashganini va atigi 5 foizi bu tez-tez sodir bo‘lishini ta’kidladi.
Shifokorlarning fikriga ko‘ra, eng keng tarqalgan sabablar shifokorlarning kam maoshi, “shunday qilish kerak” degan fikr, shuningdek, bunday motivatsiyadan keyin shifokorning bemorga nisbatan e’tiborliroq munosabatda bo‘lishiga umid qilishdir. Shu bilan birga, respondentlarning 50 foizi rahbariyat tomonidan hech qanday yig‘imlar mavjud emasligini, 18 foizi bunday holat haqida eshitganini, lekin o‘zlari hech qachon duch kelmaganini, yana 13 foizi bunday amaliyotni tasdiqlaganini ta’kidladi.
Vaziyatni yaxshilash uchun shifokorlar nafaqat soha xodimlarining ish haqini oshirish, balki bemorlar va shifokorlarning madaniy saviyasi va huquqiy savodxonligini oshirish taklifini ilgari surdi, shuningdek, sohani raqamlashtirish va tibbiyot muassasalarida o‘rinlar tanqisligini bartaraf etish, ularni zarur infratuzilma bilan ta’minlash muhimligini tasdiqladi.
Avvalroq byudjetdan eng ko‘p mablag‘ oladigan vazirliklar korrupsiyaga tekshirilayotgani xabar qilingandi. Prezident farmoni bilan mamlakatda korrupsiyaga qarshi yangicha kurash olib boriladi.
