Pensiyalar, ustamalar, xususiy sektor: 1-iyuldan o‘zbekistonliklarni nimalar kutmoqda?

1-iyuldan O‘zbekistonda bir qator muhim o‘zgarishlar kuchga kiradi. NOVA24 tahririyati an’anaviy ravishda eng muhimlari haqida hikoya qiladi.

Pensiya va nafaqalar

Davlat rahbarining farmoni bilan iyul oyidan boshlab O‘zbekistonda bir qator ijtimoiy to‘lovlar oshirilmoqda. Xususan:

• yoshga doir pensiyaning eng kam miqdori – oyiga 918 ming so‘m;
• nogironlik pensiyalarining eng kam miqdori – oyiga 1,012 mln so‘m;
• pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori – oyiga 471 ming so‘m.

Kam ta’minlangan oilalarga beriladigan bolalar nafaqasining oylik miqdori:

• 360 ming so‘m – 3 yoshgacha bo‘lgan bir nafar kichik bola uchun;
• 3 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan bir nafar bola uchun – 275 ming so‘m;
• 165 ming so‘m – oiladagi ikkinchi farzand uchun qo‘shimcha;
• 110 ming so‘m – oilaning uchinchi va undan keyingi har bir farzandi uchun;
• kam ta’minlangan oilalar uchun moddiy yordamning oylik miqdori – 420 ming so‘m.

Pensiya tayinlash tartibi

Mamlakatda fuqarolarga davlat pensiyalari va kompensatsiyalarini proaktiv shaklda tayinlash tartibi joriy etiladi, unda quyidagilar nazarda tutiladi:

• fuqarolarga alohida murojaat qilmasdan I yoki II guruh nogironligi belgilanganligi munosabati bilan pensiyalar tayinlash;
• ko‘rish bo‘yicha I guruh nogironligi bo‘lgan shaxslarga, shuningdek, yadro poligonlari va boshqa radiatsiya-yadro obyektlarida harbiy xizmatni o‘tagan shaxslarga elektron ma’lumotlar almashinuvi asosida kompensatsiyalar tayinlash;
• nogironlik pensiyasi tayinlangandan keyin kamida bir yil ish stajiga ega bo‘lgan taqdirda fuqaroning pensiyasi miqdorini har ikki yilda qayta hisoblashni amalga oshirish.

Shifokorlar uchun ustamalar

Barcha davlat tibbiyot muassasalarida maxsus ko‘nikma talab etadigan davolash tadbirlari va yuqori xavf darajasidagi operatsiyalarni samarali amalga oshirgan shifokorlarga ustama to‘lash tizimi joriy etiladi. To‘lovlar miqdori kasalliklarning og‘irlik darajasi va ularni davolashning murakkabligiga qarab oylik lavozim maoshining 25 foizidan 100 foizigacha bo‘ladi.

Yarim stavkalik ish

1-iyuldan boshlab oilaviy poliklinikalarda shifokorlar faqat to‘liq stavkada ishlaydi, to‘liqsiz stavkada ishlashni taqiqlash jarayoni bosqichma-bosqich, dastlab Chimboy, Asaka, G‘ijduvon, G‘allaorol, Kitob, Xatirchi, Chortoq, Bulung‘ur, Ishtixon, Denov, Sirdaryo, Quva va Shovot tumanlarida joriy etiladi.

Soliq imtiyozlari

Nogironligi bo‘lgan shaxslar uchun bir qator soliq imtiyozlari tegishli ariza topshirmasdan, proaktiv shaklda qo‘llaniladi.

Muhr va shtamplarni bekor qilish

Veterinariya va fitosanitariya sohasida tashqi savdo yuklariga muhr va shtamplar bosish, har qanday hujjatlarni yozma ravishda ro‘yxatdan o‘tkazish bekor qilinadi. Barcha tartib-taomillar ushbu hujjatlarni elektron shaklda tasdiqlash orqali amalga oshiriladi.

Chegara

Chegaradan o‘tayotgan avtotransport vositasi egasining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish joriy etilmoqda. Bunda:

• sug‘urta polisini rasmiylashtirish bojxona organlarining axborot tizimlari orqali amalga oshiriladi;
• xorijiy davlatlarda ro‘yxatdan o‘tkazilgan avtotransport vositalarining bojxona rasmiylashtiruvi fuqarolik javobgarligi sug‘urta polisi mavjud bo‘lganda amalga oshiriladi.

Eksport cheklovlari

O‘zbekiston barcha tovarlar eksportiga qo‘yilgan taqiqni bekor qiladi, faqat eksport bojlari qo‘llaniladigan xomashyo va ijtimoiy ahamiyatga ega tovarlarni o‘z ichiga olgan 86 ta tovar guruhi bundan mustasno.

Ma’lumotlarga ko‘ra, qimmat bozorlarda talab yuqori bo‘lgan ayrim tovarlar eksportiga cheklovlar o‘rnatilgani sababli ko‘plab imkoniyatlar boy berilgan. Shu munosabat bilan, yangilik tadbirkorlar uchun yangi imkoniyatlar yaratadi.

Tadbirkorlar uchun shartlar

2028-yil 1-yanvarga qadar kichik va o‘rta biznes subyektlariga yangi majburiyatlar yuklashni nazarda tutuvchi normativ-huquqiy hujjatlarni qabul qilishga moratoriy e’lon qilinadi.

Tadbirkorlik subyektlari uchun yangi yoki amaldagi tartibga solish vositalarini kuchaytiruvchi NHHga nisbatan «yagona sanadan boshlab yangi qoidalar» prinsipi qo‘llaniladi va ko‘rsatilgan normalarning kuchga kirish sanasi 1-yanvar yoki 1-iyul etib belgilanadi.

2028 yil 1 yanvarga qadar «Birinchi imkoniyat» tamoyili joriy etilib, faoliyatining birinchi yili davomida savdo va tadbirkorlik sohasida birinchi marta ma’muriy huquqbuzarlik sodir etgan kichik tadbirkorlik subyektlari ma’muriy javobgarlikdan ozod etiladi.

Xususiy sektor

O‘zbekistonda xususiy sektorga bir qator davlat funksiyalari beriladi. Xususan:

• rieltorlar va baholovchilarning malaka imtihonini o‘tkazish va ularga malaka sertifikatini berish;
• sud boshqaruvchisining malaka attestatini berish;
• baholovchilarga toifalar berish;
• hisoblagichlarni qiyoslash;
• karantin ostidagi mahsulotlarni zararsizlantirish (fumigatsiya qilish) faoliyati;
• gid (gid-tarjimon), ekskursiya yetakchisi va yo‘riqchi-yo‘l boshlovchiga malaka sertifikatini berish;
• tibbiyot tashkilotlarini akkreditatsiya qilish va boshqalar.

Ulushdorlarni himoya qilish

Endilikda obyektlar qurilishida ulushli ishtirok etish asosida pul mablag‘larini jalb qilish qurilish-pudrat tashkilotlari, developerlar va buyurtmachilar (quruvchilar) tomonidan amalga oshiriladi. Mablag‘lar faqat kadastr organlarida davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan obyekt qurilishida ulushli ishtirok etish asosida notarial tasdiqlangan shartnoma asosida jalb qilinadi.

QQS imtiyozlari

O‘zbekistonda yagona tariflar bo‘yicha yo‘lovchi tashish xizmatlarini ko‘rsatish aylanmasi uchun qo‘shilgan qiymat solig‘i bo‘yicha imtiyoz bekor qilinadi.

Bolalar bog‘chasi

Barcha davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarida «Bolalar bog‘chasi» axborot tizimi orqali xodimlar va tarbiyalanuvchilarning elektron qatnovi, ish vaqti, tarbiyalanuvchilarning ovqatlanish xarajatlari hisobi yuritiladi.