Toshkentda issiqlik tarmoqlarini yangilash kerak — ishlar qanday ketmoqda?

10-iyul kuni Toshkentda diametri 80 santimetr bo‘lgan issiq suv quvurida yirik yorilish sodir bo‘ldi.

Soat 10:40 da Olmazor va Shayxontohur tumanlari kesishmasidagi Farobiy va Shifokorlar ko‘chalari chorrahasida, bo‘lajak isitish mavsumi oldidan issiqlik tarmoqlarini majburiy rejali sinovdan o‘tkazish vaqtida. Issiqlik tarmog‘i 16 atmosfera bosimida sinovdan o‘tkazildi, quvurning bir qismi 12,6 atmosfera bosimida yorildi.

Avariya bosim ostida suv otilib chiqishi bilan birga sodir bo‘lgan, u beton qoplamali tuproqni yulib tashlagan, tuproq va toshlar atrofga sochilib ketgan. Og‘ir oqibatlar kuzatilmadi: uch kishi jabrlandi, “tez yordam” shifokorlari ularni ko‘rikdan o‘tkazgach, uylariga javob berishdi. Shuningdek, toshlar yaqin atrofdagi muassasalarning vitrinalarini sindirgan, bir nechta avtomobillarga zarar yetgan. Barcha moddiy zarar qoplanadi.

Quvur Sovet Ittifoqi davrida, 1989-yilda yotqizilgan. Avariya shahar uchun og‘riqli masalani ko‘tardi — eskirgan kommunikatsiyalar, shu jumladan 36 yillik quvurlar har qanday vaqtda yukni ko‘tara olmasligi mumkin.

NOVA24 tahririyati issiqlik tarmoqlarining holati va modernizatsiyasi bilan bog‘liq vaziyatga oydinlik kiritish maqsadida Veolia Energy matbuot xizmati rahbari Arifa Fatixova bilan bog‘landi.

Veolia Energy 2022-yil iyul oyidan boshlab Toshkent issiqlik tarmoqlari operatoriga aylandi, Fransiya kompaniyasi tizimni 30 yilga boshqaruvga oldi. Bundan tashqari, issiqlik tarmoqlari to‘liq dekadans holatida edi. Issiqlik tarmoqlarining umumiy uzunligi 2,6 ming kilometrdan ortiq bo‘lib, ularning qariyb 73 foizi yer ostida joylashgan, aksariyati yangilash yoki ta’mirlashni talab qiladi.

Ayni paytda Veolia issiqlik kommunikatsiyalarining 10 foizini almashtirishga ulgurdi. Bunday katta hajmni qisqa vaqt ichida amalga oshirib bo‘lmaydi. Kompaniya yirik avariya holatlarining oldini olish uchun keng diametrli magistral quvurlarni, ayniqsa, IES yoki IESga yaqinroq joylashgan uchastkalarda modernizatsiya qilishni ustuvor vazifa sifatida belgilagan.

Forobiy ko‘chasidagi quvur yorilib ketishining aniq sabablari hozircha noma’lum, kompaniya mutaxassislari ekspertiza o‘tkazmoqda. Quvurning yoshini hisobga olgan holda, ehtimol, javob juda aniq bo‘ladi: metall va quvur birikmalarining eskirishi. Ushbu quvur liniyasi mahalliy. Uni modernizatsiya qilish yaqin kelajakda rejalashtirilmagan edi.

NOVA24 jurnalistining bunday vaziyat ehtimolini oldindan bilish imkoniyati haqidagi savoliga mutaxassislar aniq javob berishdi: gidravlik sinovlar aynan zaif joylarni aniqlash va kuz-qish mavsumiga tayyorgarlik doirasida ta’mirlash ishlarini olib borish uchun o‘tkaziladi, shunda isitish mavsumida hamma narsa odatdagidek ishlaydi.

2022-yil iyul oyidan buyon Veolia Energy minglab muammoli joylarni aniqladi va bartaraf etdi. Birgina 2022-2023 yilgi isitish mavsumiga tayyorgarlik ko‘rish bo‘yicha olib borilgan ishlarning dastlabki uch oyida 1600 dan ortiq shikastlanishlar, jumladan, quvurlarni qayta yotqizish, kompressorlarni almashtirish yoki ta’mirlash aniqlandi va bartaraf etildi.

2024-yil davomida Veolia Energy tomonidan 1300 kilometrdan ortiq issiqlik tarmoqlari, 8500 ta issiqlik kameralari, 97 ta nasos stansiyasi va 215 ta qozonxona texnik auditdan o‘tkazildi, 26500 ta issiqlik tarmoqlarining muammoli uchastkalari aniqlandi, ularda noqonuniy qurilishlar, yashil o‘simliklar va asfalt ostida yashiringan issiqlik kameralari mavjud.

Eskirgan issiqlik tarmog‘ini tartibga keltirish bilan bir qatorda, Veolia Energy barcha yirik issiqlik ta’minoti manbalarining asosiy parametrlarini har daqiqada ko‘rsatadigan SCADA tizimini joriy etdi, iste’molchilar bilan ishlash uchun yangi billing tizimini joriy etdi. Anomal sovuq qishda elektr ta’minotidagi uzilishlar issiqlik tarmoqlariga ham ta’sir qiladi, Veolia Energy iste’molchilar foydasiga qayta hisob-kitob qildi.

Toshkentni yopiq isitish tizimiga o‘tkazish rejalari saqlanib qolmoqda, bu nazariy jihatdan xarajatlar, avariyalar va energiya yo‘qotishlarini kamaytirishi kerak. Tajriba loyihalari Sergeli, Bektemir va Mirzo Ulug‘bek tumanlarida amalga oshirildi.