Davlat tilini bilmaydiganlar sun’iy intellekt yordamida o‘zbek tilida so‘zlasha boshlaydi

Shavkat Mirziyoyev 21-oktyabr kuni davlat tilini yanada rivojlantirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risidagi farmonni imzoladi.

Tilni rivojlantirish bo‘yicha asosiy maqsadlar quyidagilar bo‘ldi:

• mamlakat ijtimoiy-siyosiy hayotining barcha sohalarida davlat tili imkoniyatlaridan to‘laqonli va samarali foydalanishga erishish;
• ta’lim tashkilotlarida davlat tilini o‘qitish tizimini yanada takomillashtirish, uning fan tili sifatidagi maqomini oshirish;
• davlat tilining sofligini saqlash va uning so‘z boyligini muntazam ravishda boyitib borish;
• davlat tilining zamonaviy axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalariga faol integratsiyalashuvini ta’minlash, bu borada sun’iy intellekt imkoniyatlaridan samarali foydalanish;
• davlat tilining xalqaro miqyosdagi o‘rni va mavqeini oshirish, xalqaro hamkorlikni rivojlantirish;
• mamlakatda istiqomat qilayotgan barcha millat va elat vakillari, shuningdek, xorijdagi vatandoshlarimizning davlat tilini o‘rganishlari uchun qulay shart-sharoitlar yaratish.

2026 yil 1 yanvardan boshlab davlat organlari markaziy apparatlarida boshqaruv xodimlarining belgilangan umumiy cheklangan soni doirasida rahbarning ma’naviyat va davlat tili masalalari bo‘yicha maslahatchisi lavozimi joriy etiladi. MMTV Oliy ta’lim vazirligi bilan birgalikda 2026-yildan boshlab:

• o‘qitish qardosh tillarda olib boriladigan umumiy o‘rta ta’lim tashkilotlari uchun o‘zbek tilini o‘qitish bo‘yicha darsliklarning yangi avlodini davriy asosda yaratish;
• maktabgacha ta’lim tashkilotlarida o‘zbek tilini o‘qitish bo‘yicha pedagoglar uchun o‘quv qo‘llanmalarini ishlab chiqish;
• maktabgacha yoshdagi bolalar uchun “Mening ilk izohli lug‘atcham” rasmli kitob-lug‘atini yaratish;
• bolalarga o‘zbek tilini o‘rgatish bo‘yicha zamonaviy animatsion video va audio mahsulotlar ishlab chiqarishni tashkil etish.

Bundan tashqari, Fanlar akademiyasiga 2026-yil 1-iyunga qadar ko‘p jildli “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi”ni tayyorlash va nashr etish hamda 2026-yil 1-dekabrga qadar “Ona tili. Ensiklopediya” elektron shaklda.

Raqamli texnologiyalar vazirligi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi va Akademiyaga manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda 2026-yil 1-mayga qadar sun’iy intellekt yordamida o‘zbek tilini qo‘llab-quvvatlashga ko‘maklashuvchi platformani ishlab chiqish bo‘yicha normativ-huquqiy hujjat loyihasini Vazirlar Mahkamasiga kiritish topshirildi.

Shuningdek, Oliy ta’lim vazirligi 2025-yil dekabr oyiga qadar quyidagilarni nazarda tutuvchi elektron platformani yaratish bo‘yicha ilmiy loyiha uchun tanlov e’lon qilishi kerak:

• jamoatchilik muhokamasi davomida yangi qabul qilinayotgan atamalar bo‘yicha bildirilgan takliflar, fikrlar va tavsiyalarni qayd etish;
• tasdiqlangan yangi so‘zlar va atamalarni aks ettiruvchi elektron reyestrni yuritish;
• o‘zbek tilida nashr etilgan sohaviy, izohli va imlo lug‘atlarini tanlash va ulardan foydalanish.

Fanlar akademiyasi, Oliy ta’lim vazirligi, O‘zbek tilini rivojlantirish jamg‘armasiga jahon tillari orasida o‘zbek tilining o‘rni va xalqaro maqomini oshirishga qaratilgan xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkazish vazifasi topshirildi. Talabalar uchun quyidagilar ham nazarda tutiladi:

• o‘zbek tili bo‘yicha respublika olimpiadasini;
• “O‘zbek tili — qalbim ko‘zgusi” ko‘rik-tanlovi;
• “Mening ona tilim — o‘zbek tili” ijodiy tanlovi.

Ma’naviyat va ma’rifat markazi, Yoshlar ishlari agentligi, O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi, Qoraqalpog‘iston Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari umummilliy diktant o‘tkazadi. Shuningdek, ularga 21-oktyabrga bag‘ishlangan madaniy-ma’rifiy, adabiy tadbirlar, yangi kitoblar taqdimoti tashkil etish vazifasi yuklatildi.

Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi:

• umumta’lim maktablari o‘quvchilari o‘rtasida o‘zbek tili mavzusida insholar tanlovi;
• o‘zbek tili o‘qituvchilari o‘rtasida “O‘zbek tili bo‘yicha yilning eng yaxshi o‘qituvchisi” respublika tanlovini o‘tkazish to‘g‘risidagi taklifiga rozilik berildi.

MMTV, Oliy ta’lim vazirligi va “Vatandosh” jamoat fondi har yili Alisher Navoiy nomidagi xalqaro o‘zbek tili olimpiadasini o‘tkazish majburiyatini oldi. Bunda, respublika oliy ta’lim muassasalarining “filologiya va tillarni o‘qitish: o‘zbek tili va adabiyoti” ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha olimpiada g‘oliblarini belgilangan umumiy qabul kvotalaridan tashqari davlat granti asosida o‘qishga qabul qilish yo‘lga qo‘yiladi.

Oliy ta’lim vazirligi Toshkent davlat o‘zbek tili universiteti va uning filiallari huzuridagi Markazda xorijiy talabalar uchun o‘z oliy ta’lim muassasalari mablag‘lari hisobidan bepul o‘zbek tili kurslarini tashkil etadi.

Millatlararo munosabatlar va xorijdagi vatandoshlar masalalari qo‘mitasi:

• 2026-yil davomida mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan milliy madaniy markazlar vakillari uchun o‘z mablag‘lari va Vazirlar Mahkamasi huzuridagi O‘zbek tilini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan o‘zbek tilini o‘qitish kurslarini kengaytirish;
• TIV, “Vatandoshlar” jamoat fondi hamda manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda — “Vatandoshlar” jamoat fondi mablag‘lari hisobidan xorijiy davlatlardagi o‘zbek diasporasi tashkilotlari huzurida vatandoshlarning farzandlariga o‘zbek tilini o‘rgatishga ixtisoslashgan o‘quv markazlarini tashkil etish, shuningdek, ularni zarur o‘quv qo‘llanmalari, darsliklar va adabiyotlar bilan ta’minlashga ko‘maklashadi.

Yoshlar ishlari agentligi uch oy muddatda “Ibrat farzandlari” loyihasi bilan birgalikda o‘zbek tilini o‘rganish istagida bo‘lgan boshqa millat vakillari, xorijdagi vatandoshlarimiz farzandlari, chet el fuqarolari uchun o‘zbek tilini sun’iy intellekt yordamida o‘qitish bo‘yicha alohida modulni ishga tushiradi.

Adliya vazirligi uch oy muddatda qonunchilik hujjatlariga ushbu qarordan kelib chiqadigan o‘zgartirish va qo‘shimchalar to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritishi belgilandi.

Qaror ijrosini samarali tashkil qilishga mas’ul va shaxsiy javobgar etib vazirlik va idoralar rahbarlari hamda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari belgilansin. Qaror ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston bosh vaziri Abdulla Aripov zimmasiga yuklatiladi.

Eslatib o‘tamiz, O‘zbekistonda vokzal va stansiyalar nomi o‘zgartiriladi. Nomlar davlat tili qoidalariga muvofiqlashtiriladi.