“Tolibon”ni Gaagada sud qilishmoqchi: XJS Afg‘oniston amirini hibsga olishga order berdi
Islom amirligi hukmdorlari insoniyatga qarshi jinoyatlarda ayblanmoqda.
II Xalqaro jinoiy sudning dastlabki tergov palatasi “Tolibon”ning oliy rahbari amir Haybatulloh Oxundzoda va Tolibon Oliy sudi raisi Abdul Hakim Haqqoniyni hibsga olishga order berdi.
XJS Haybatulloh Oxundzoda va Abdul Hakim Haqqoniy insoniyatga qarshi jinoyat, ya’ni qizlar, ayollar va Tolibonning gender, gender o‘ziga xosligi yoki o‘zini ifoda etish siyosatiga mos kelmaydigan boshqa shaxslarga nisbatan buyruq berish, gijgijlash yoki jinoyatga undash orqali genderga asoslangan ta’qibga aloqador ekanliklariga «oqilona asoslar» borligini ta’kidladi.
Rim statutining 7 (1) (h)-moddasida nazarda tutilgan ushbu jinoyatlar Afg‘oniston hududida toliblar mamlakatda hokimiyat tepasiga kelgan 2021-yil 15-avgustdan boshlab sodir etilgan va kamida 2025-yil 20-yanvargacha davom etgan, deyiladi xabarda.
XJSning ta’kidlashicha, “Tolibon” Afg‘oniston fuqarolarining asosiy huquq va erkinliklarining jiddiy buzilishiga olib kelgan maqsadli davlat siyosatini olib borgan. Bundan tashqari, cheklovlarning bir qismi butun aholiga taalluqli edi, ammo ayollar va qizlar faqat jinsiga qarab ta’qib qilinardi, natijada ular muntazam ravishda asosiy huquqlaridan mahrum qilinardi.
Xususan, “Tolibon” farmon va qarorlari bilan ularning ta’lim olish, shaxsiy va oilaviy hayot daxlsizligi, erkin harakatlanish, fikr, vijdon va dinni ifoda etish huquqlarini chekladi.
“Mamlakat aholisining yarmi mavjudligini inkor etuvchi rejim normallashtirilmasligi kerak, XJS ordeni hukumatlarga Tolibonni tan olmaslik uchun aniq signaldir”, — dedi BMT Xavfsizlik Kengashining Afg‘oniston bo‘yicha maxsus ma’ruzachisi Richard Bennet.
Gender kamsitishdan tashqari, “Tolibon” ommaviy qotilliklar, majburiy ko‘chirish, qiynoqlar, so‘z erkinligini bo‘g‘ish, sudsiz qatllar, shuningdek, etnik va diniy kamsitish kabi jinoyatlarda ayblanmoqda.
Shunisi e’tiborga loyiqki, Afg‘oniston 2021-yilda hokimiyat o‘zgarganiga qaramay, sud yurisdiksiyasini rasman mamlakat hududiga kengaytiradigan Rim statuti ishtirokchisi hisoblanadi. Shunga qaramay, “Tolibon” hukumati XJSni tan olmaydi va Gaagadagilarning istaklarini amalga oshirishga qaror qilishi dargumon.
Avvalroq O‘zbekiston prezidenti ilk bor sanoat va savdo vaziri Nuriddin Aziziy boshchiligidagi “Tolibon” delegatsiyasi bilan muzokaralar o‘tkazgan, shuningdek, prezidentga mamlakatni soyada turib boshqarayotgan va jamoatchilikka ko‘rinmayotgan Afg‘oniston amiri Haybatulloh Oxundzodaning samimiy salomini yetkazgandi.
3-iyul kuni Rossiya Afg‘oniston Islom Amirligi va “Tolibon” hokimiyatini tan olgan dunyodagi birinchi davlat bo‘ldi. O‘zbekiston yuqori darajada «muvaqqat hukumat»dan foydalanishda davom etmoqda, uning “Tolibon”ga tegishliligini tilga olishdan qochmoqda. Shunga qaramay, rasmiy muzokaralarda oq rangdagi “Tolibon” bayrog‘idan foydalanilmoqda.
Izohlar