Toshkentda mahalla markazi qurilishi atrofidagi mojaro: aholi ko‘p qavatli uy qurishdan qo‘rqmoqda

Toshkent shahrining Yashnobod tumanidagi “Cho‘lpon” mahallasida mahalla qo‘mitasi binosi o‘rnida mahalla markazi qurilmoqda. Mahalliy aholi tomorqada qurilishlar bo‘layotgani, ko‘p yillik daraxtlar kesilayotgani, obodonlashtirilgan hudud va kichik “mahalla” o‘rnida birdan 5-6 qavatli bino paydo bo‘lib qolishidan xavotirda. Hokimlik obyekt qurilishiga ruxsat bergan, Bosh prokuratura esa ishlarni amalga oshirishda qoidabuzarliklarni aniqlamagan.

Ziddiyatning mohiyati

Aholining xavotiri loyiha haqida ma’lumot yo‘qligi bilan bog‘liq: iyun oyining oxiridan boshlab hududda ishlar olib borilmoqda, biroq obyektning pasporti yo‘q, loyiha esa ularga taqdim etilmagan. Qurilishga ruxsat beruvchi hujjatlarni ko‘rsatish so‘ralganda “ruxsat bor, hujjatlar bor” degan mujmal javoblar bo‘ldi. Garchi devor allaqachon o‘rnatilgan va daraxtlarning bir qismi yo‘q qilingan bo‘lsa-da, hujjatlar hech qachon ko‘rsatilmagan.

Tashabbuskor guruh bilan suhbatda ishchilar daraxtlar qonuniy ravishda kesilganini, qurilish obodonlashtirish loyihasi doirasida olib borilayotganini ta’kidlashmoqda. Kompaniya vakillari Vazirlar Mahkamasining 200-sonli qaroriga havola qilishdi, unga ko‘ra bino fasadining 25 foizini o‘zgartirishga ruxsat beriladi. Ta’kidlash joizki, eski binodan poydevor ham qolmagan.

“Biz fevral oyidan beri bu qurilishga qarshi kurashmoqdamiz. Aholi yig‘ilishi, bayonnomalar, imzolar. Xalq qabulxonasi, tuman, shahar prokuraturasi, Uy-joy kommunal xo‘jaligi vazirligi, Prezident qabulxonasi kabi barcha tashkilotlarga murojaat qildik. Hamma joyda rasmiy javoblar, hamma joyda otpiskalar”, — deydi aholi.

Faollardan biri, arxitektura mutaxassisi Dina Sayfining so‘zlariga ko‘ra, qurilish ko‘plab qoidabuzarliklar bilan olib borilmoqda: shaharsozlik va sanitariya, chunki binolar orasidagi masofa kamida 25-30 metr bo‘lishi kerak, yangi qurilish esa uni 15 metrgacha qisqartiradi, shuningdek, izolyatsiya, chunki baland bino atrofdagi o‘simliklarga quyosh nuri kirishini to‘sib qo‘yadi.

Biroq tuman prokuraturasi fuqarolarning rasmiy murojaatiga javoban murojaat mutaxassislar ishtirokida ko‘rib chiqilganini — qonunbuzilish holatlari aniqlanmaganini ma’lum qildi.

Javob xatida Toshkent shahar hokimining 2024-yil 29-noyabrdagi 877-14-0-Q/24-sonli qaroriga asosan “Cho‘lpon” mahalla fuqarolar yig‘inining zamonaviy markazini qurish uchun 0,05 gektar yer maydoni ajratilgani tushuntirilgan. Murojaatni ko‘rib chiqish jarayonida Agentlik xodimlari tomonidan qonunbuzilish holatlari aniqlanmadi. Hokimning qaroridan norozi bo‘lsangiz, sudga murojaat qilishingiz mumkin.

Ta’kidlash joizki, organlarning qarorlari e’lon qilinadigan E-qaror.uz saytida hujjat jamoatchilikdan yashirilgan va “shaxsiy ma’lumotlar, vasiylik va homiylik to‘g‘risidagi ma’lumotlar yoki amaldagi qonunchilikka muvofiq maxfiy bo‘lgan boshqa turdagi ma’lumotlar” deb belgilangan.

Aholiga ko‘rsatilgan yagona narsa — mahalla majmuasi bo‘lajak binosining taxminiy sxemasi, biroq tasvir sifati talabga javob bermaydi, chunki unda deyarli hech narsani ko‘rib bo‘lmaydi.

Nima bo‘ldi

Mahalliy aholining ta’kidlashicha, 2025-yilning qishida imzo yig‘ish boshlangan: ularga go‘yoki obodonlashtirish va’da qilingan — 17 kishi hujjatga imzo chekkan. Shundan so‘ng, fevral oyida mahalla qo‘mitasi binosini demontaj qilish boshlandi, shundan so‘ng hudud panjara bilan o‘rab olindi va hududni tozalash, shu jumladan yashil maydonlardan tozalash boshlandi.

Keyin ma’lum bo‘lishicha, hujjat qurilishga rozilik protokoli bo‘lgan. Barcha instansiyalarda rozilikni bekor qilish so‘roviga rad javobi berildi, — deydi aholi vakillari.

2025 yil 25 iyun kuni fuqarolar Yashnobod tumani hokimiga murojaat qilib, yuzaga kelgan vaziyat haqida ma’lumot bergan. Ularning so‘zlariga ko‘ra, hokim bu hududda hech narsa qurish mumkin emasligiga rozi bo‘lgan, biroq 15-iyul kuni hududda to‘liq qurilish ishlari boshlangan.

Shahar aholisi hududda o‘sgan o‘sha daraxtlarni hujjatlashtirganliklarini aytishdi: qurilish ishlari tufayli beshga yaqin katta yoshli daraxtlar, shuningdek, yosh ko‘chatlar zarar ko‘rgan.

21-iyul kuni aholi qurilishni to‘xtatishni so‘rab jamoaviy murojaat e’lon qildi:

Fevral oyidan boshlab qo‘shnilarim bilan barcha davlat tashkilotlariga murojaat qildik. Va har birimiz qurilish bo‘lmaydi, chunki u shaharsozlik va xavfsizlikning barcha qonunlarini va shunchaki sog‘lom fikrni buzadi, deb ishontirishdi.

Bloger Nikita Makarenko murojaatni qo‘llab-quvvatlab, rasmiylarni aralashishga va qurilishni to‘xtatishga chaqirdi.

Qurilishga atrofdagi uylarning barcha aholisi qarshi, ular allaqachon imzo to‘plagan. Savol — mahalla ahli qarshi bo‘lsa, bu bino kimga kerak? Faqat undan manfaatdor bo‘lganlarga. Bu yerda hech qanday mahalla manfaati haqida gap ketmayapti. Kimdir aralashib, noqonuniy qurilishni to‘xtatsa yaxshi bo‘lardi. Faqat kimligini ham bilmayman — axir Toshkentda hech kim hech narsani boshqarmaydi-ku.

23-iyul kuni Qurilish vazirligi holatga munosabat bildirib, qurilish Toshkent shahar hokimining mavjud yaroqsiz bino o‘rnida davlat-xususiy sheriklik asosida namunaviy “Mahalla markazi” binosini barpo etish to‘g‘risidagi qaroriga muvofiq olib borilayotganini ma’lum qildi.

Idoraning ta’kidlashicha, loyihaning arxitektura-rejalashtirish topshirig‘ini shahar qurilish bosh boshqarmasi ishlab chiqqan. Shundan so‘ng uning asosida “Sharkiyevroloyiha” MCHJ tomonidan loyiha-smeta hujjatlari tayyorlandi, loyiha-smeta hujjatlari esa, o‘z navbatida, Arxitektura-shaharsozlik kengashi tomonidan belgilangan tartibda kelishildi. Qurilish ishlari bilan aynan kimlar shug‘ullanayotgani ham o‘sha yerda aytildi.

Ma’lum bo‘lishicha, rasmiylar “Royal Residence” MCHJga 0,5 gektar yer maydoni ajratgan va u mahalla hududida qurilish ishlarini olib borgan. Orginfo.uz sayti ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu kompaniyaning 100 foiz ulushiga ega bo‘lgan yagona ta’sischisi Rufat Jabborov hisoblanadi.

27-iyul kuni ishchilar bolalar maydonchasiga ehtiyotkorlik bilan o‘tqazish uchun yana bir ko‘p yillik daraxtni qazib olishdi: uni deyarli ildizsiz arg‘imchoq yoniga qo‘yishdi.

Faollar zudlik bilan Yashnobod tumani hokimi va ekologiya inspektorini chaqirib, daraxtni joyiga qaytarishni buyurgan. Biroq, daraxt chillaga aylantirilgani, shuningdek, uning ildiz tizimiga zarar yetkazilgani sababli 1-avgustdayoq uning nobud bo‘lgani ma’lum bo‘ldi.

Foto: Insider.uz

Toshkent shahar Ekologiya boshqarmasi matbuot xizmati hududdagi 3 tup daraxt kesilgani va 1 tup daraxt ko‘chirib o‘tkazilganini ma’lum qildi. Tartib posbonlari ushbu huquqbuzarlikka yo‘l qo‘ygan shaxsga nisbatan 9 million 375 ming so‘m jarima va 300 tup daraxt ekish majburiyatini yuklagan. Tabiatga yetkazilgan zarar 11 250 000 so‘m deb baholangan.

Botanika TJM

Eslatib o‘tamiz, 60 foiz ulushi Rufat Jabborovga tegishli bo‘lgan Renessans Build Group kompaniyasi 2025-yil may oyida bahsli qurilish ishida ishtirok etgani bilan e’tirof etilgandi. Toshkentning Mirzo Ulug‘bek tumanidagi Ne’mat ko‘chasida joylashgan “Botanika” turar-joy kompaniyasi loyihasi shu hududda faoliyat yuritayotgan tadbirkorlar noroziligiga sabab bo‘ldi. Tadbirkorlarning aytishicha, dastlab quruvchi ofisli avtoservis qurishga ruxsat olgan, biroq amalda hududda ko‘p qavatli turar-joy binosi qurishni boshlagan.

Foto: rbcompany.uz

Anhor ma’lumotlariga ko‘ra, qurilish ko‘plab qoidabuzarliklar bilan olib borilgan, loyiha shaharsozlik va sanitariya me’yorlariga javob bermagan, u yerda 17 ta daraxtning noqonuniy kesilishi qayd etilgan, qurilish AYQSH yaqinida olib borilgani va hududda maxsus texnika uchun kirish yo‘laklari yo‘qligi sababli yong‘inga qarshi talablarga rioya qilinmagan.

Shuningdek, tadbirkorlar quruvchini hududni o‘zboshimchalik bilan egallab olishda ayblashgan. Ushbu sud jarayoni bir yildan ortiq davom etdi va tadbirkorlar hatto Oliy sudda g‘alaba qozonishga muvaffaq bo‘lishdi, biroq 29-aprel kuni bosh prokuratura to‘satdan quruvchi tomonida bo‘ldi. Shundan so‘ng Bosh prokuratura protesti Oliy sud rayosatida ko‘rib chiqildi.

Mahalla markazlarini obodonlashtirish

Bunday holat Toshkent uchun yangilik emas. 2025-yil fevral oyida Mirzo Ulug‘bek va Chilonzor tumanlari aholisi ham mahalla qo‘mitalarining o‘ziga xos “obodonlashtirish” loyihalariga duch kelishdi. Xususan, Telegramdagi kurbanoff.net kanalida Mirzo Ulug‘bek tumanidagi “Bog‘imaydon” mahallasida qurilayotgan “Madaniyat markazi” haqida batafsil ma’lumot berildi.

Ta’kidlash joizki, bo‘lajak madaniyat markazi loyihasida kichik mahalla markazida yerto‘lali besh qavatli bino qurilishi ko‘zda tutilgan edi. Kanal muallifi ushbu markaz ofis binosiga yoki hatto turar-joy majmuasiga aylanib, “madaniyat markazi”ning o‘ziga eng yaxshi holatda birinchi qavatdan yoki umuman yerto‘ladan 1-2 ta xona ajratiladimi, degan savolni o‘rtaga tashladi.

Hokimlikka ko‘p qavatli uylar orasidagi yoki hatto mahallalardagi yerlarni ko‘p qavatli “madaniyat markazlari” va “ofis binolari” uchun sotayotganda nimalarni o‘ylashayapti, degan ritorik savol ham bor edi, lekin men buni so‘ramayman.

Afsuski, ba’zilar ruxsat beradi-yu, boshqalarga qarshi kurashishga to‘g‘ri keladi. Umuman olganda, “shahar aholisi manfaatlari” tushunchasi allaqachon unutilgan, shahar esa endi aholi uchun emas, — dedi bloger.

Shu o‘rinda bloger va iqtisodchi Otabek Bakirovning ushbu holatga munosabat bildirar ekan, hokimning “mahalla markazlari” uchun yer ajratish bo‘yicha aksariyat qarorlari “shaxsiy ma’lumot bahonasida” maxfiylashtirilganini ta’kidlaganiga ham e’tibor qaratish joiz.

Yashirib qo‘yilgan hokim qarorlarini bir amallab olib qarasangiz, ularning preambulasida bitta asosni — 2024-yil 16-yanvardagi “Toshkent shahri tumanlarida tajriba tariqasida davlat-xususiy sheriklik shartlarida namunali mahalla markazlarini qurish choralari to‘g‘risida”gi 25-sonli qarorni ko‘rasiz, — deydi bloger o‘z ijtimoiy tarmoqlarida.

Mirzo Ulug‘bek tumani hokimligi matbuot xizmati ko‘p qavatli uy yoki biznes markazi qurilishi haqidagi mish-mishlar haqiqatga to‘g‘ri kelmasligini ta’kidlab, binoda mahalla markazi va aholining asosiy ehtiyojlarini qondirish uchun ijtimoiy xizmatlar bo‘lishini aytdi.

Shunga o‘xshash voqea Chilonzor tumanida ham sodir bo‘lgan. U yerda “Yakkabog‘” mahallasidagi sobiq ma’muriy bino ma’nan eskirgani sababli zamonaviy loyiha asosida yangi inshoot qurishga qaror qilindi. Xuddi shunday, bu ishlar Toshkent shahar hokimining jamoatchilikdan yashirilgan 877-14-0-Q/24-sonli qarori va Chilonzor tumani hokimining 2024-yil 5-dekabrdagi 478-14-204-Q/24-sonli qaroriga muvofiq amalga oshirilgan bo‘lib, u ham ochiq e’lon qilinmagan.

Yangi mahalla binosini qurish ORIENT TELECOM STROY MCHJga topshirildi. U yerda uch qavatli bino qurish rejalashtirilgan bo‘lib, birinchi qavatda davlat xizmatchilari joylashishi kerak edi, ikkinchi va uchinchi qavatlarni esa quruvchiga, maishiy xizmat ko‘rsatish korxonalari va o‘quv markazlariga berish rejalashtirilgan edi.

Toshkent shahar hokimligi matbuot xizmati mahalla binolarining “obodonlashtirish” to‘lqinini poytaxtda mavjud 585 ta mahalladan 70 foiz binolar yangilanishga muhtojligi bilan izohladi. Xususan, infratuzilmani modernizatsiya qilish, funksional imkoniyatlarni kengaytirish va qo‘shimcha maydon ajratishda.

Kompleks yangilanish tashabbusi respublika darajasida aholi uchun qulay va xavfsiz muhit yaratishga qaratilgan tasdiqlangan yagona konsepsiya doirasida amalga oshirilmoqda, — deyiladi hokimlik xabarida.

Shu bilan birga, binoni modernizatsiya qilish nafaqat ma’muriy binolarni, balki funksional zonalarni ham o‘z ichiga olishi ta’kidlandi: 30% — mahalla ehtiyojlari uchun, 70% — ta’lim yoki sog‘lomlashtirish muassasalari uchun. Ma’muriyat bunday yondashuv nafaqat yangi ish o‘rinlari ochish va bandlikni ta’minlash, balki malakali mutaxassislarni jalb qilish imkonini berishini ta’kidladi.

Mahalla davlat va jamiyatni bog‘lovchi, ularning samarali hamkorligini ta’minlovchi muhim bo‘g‘in bo‘lib qolmoqda.

Loyiha 18.02.2020 yildagi PQ-4602-son qarorga muvofiq amalga oshirilmoqda, bu esa uning tizimli yondashuvi va mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi uchun uzoq muddatli ta’sirini kafolatlaydi.

Hozirgi vaqt

Mahalliy aholi faollari bilan birgalikda qurilishga qarshi 140 ta imzo to‘plashga muvaffaq bo‘ldi. Odamlarning ishchilardan yagona iltimosi — hududni tinch qo‘yish. Odamlar yerni o‘zlari ekib, ko‘kalamzorlashtirishga, yashil hudud barpo etishga tayyor.

Biz bu yerga o‘zimiz ekishga, yashil hudud yaratishga tayyormiz. O‘zimiz pul yig‘amiz, sug‘orishga, parvarish qilishga tayyormiz. Bu narsa bolalarimizga qoladi. Bu xunuk voqea sodir bo‘lishidan oldin bizning hovlimiz haqiqatan ham juda yashil edi, — faollardan biri Dina Sayfi.

Ayni paytda qurilish ishlari to‘xtatilgan. “Cho‘lpon” mahallasidagi obod qurilishning taqdiri nima bo‘lishi noma’lum, biroq mahalliy aholi oxirigacha kurashishga tayyorligini bildirdi.