O‘zbekistonda kuchli jazirama oldidan hosilni saqlab qolish bo‘yicha tavsiyalar berildi

Qishloq xo‘jaligi vazirligi o‘zbekistonliklarga issiqning qishloq xo‘jaligi ekinlari o‘sishi va rivojlanishiga ta’sirini yumshatish bo‘yicha bir nechta maslahatlar berdi.

Mutaxassislar fermer va dehqonlarga dala ishlarini soat 10:00 gacha yakunlashni, issiq kunlarda esa soat 10:00 dan 16:00 gacha ishni to‘xtatishni tavsiya qildi. Bundan tashqari, mutaxassislar quyoshda qoldirilgan plastik idishlardagi suvdan foydalanmaslikni va dalada tez buziladigan mahsulotlarni iste’mol qilmaslikni maslahat berishdi.

Bundan tashqari, anomal issiqning qishloq xo‘jaligi ekinlarini yetishtirishga ta’sirini kamaytirish uchun mutaxassislar ilmiy yondashuvlarga asoslangan agrotexnik tadbirlarni qo‘llashni tavsiya qildi. Yetishtirilayotgan ekin turiga qarab turli jihatlar ajratib ko‘rsatildi.

Paxtachilikda

• biostimulyatorlar, suspenziyalar qo‘llash, ammiakli selitra bilan oziqlantirish, tomchilatib sug‘orish va qator oralarini organik o‘g‘itlar bilan mulchalash – g‘o‘zaning issiqlik va qurg‘oqchilikka chidamliligini oshiradi;
• suyuq o‘g‘itlar (bor, molibden, rux, mis, temir, marganes, kobalt, azot, fosfor) bilan bargidan oziqlantirish va zararkunandalarga qarshi maxsus preparatlarni qo‘llash;
• begona o’tlardan tozalash va qo’shni kanallar, ariqlar va tut daraxtlarini 2-3% ISO eritmasi bilan davolash;
• zararli hasharotlar harakatining oldini olish uchun suv purkagich mashinalari yordamida mikroiqlim yaratish;
• 2-4 haqiqiy barg bosqichida: 50 kg / ga azotli o’g’itlar; kurtaklanish fazasida: 75 kg/ga azot va 50 kg/ga kaliyli o‘g‘itlar;
• namlikni saqlash va bug‘lanishni kamaytirish uchun kechasi sug‘orish;
• intensiv dalalarda har 3-4 soatda 100-120 kub m/ga miqdorida tomchilatib sug‘orish.

G‘allachilikda

• markaziy va shimoliy mintaqalarda – bug‘doyning o‘rtapishar va kechpishar navlari uchun «sharbat» usulida tungi sug‘orish;
• tog‘li va tog‘oldi hududlarda – ertalab soat 10:00 gacha yoki kechqurun soat 17:00 dan keyin +30 darajadan yuqori bo‘lmagan haroratda biostimulyatorlar suspenziyasi bilan bargdan oziqlantirish;
• Sholichilikda
• +38…+40 darajadan yuqori haroratda tuproq namligini 5-10 sm;
• rotatsion sug‘orish va quduq, ariq suvlaridan foydalanish tavsiya etiladi.

Quyidagilarni qo‘llash muhim

• silikat o’g’itlari (kaliy silikat) – issiqlik qarshiligini oshirish;
• biostimulyatorlar (epin, zirkon, megafol) – o’simlik stressini kamaytiradi;
• murakkab mikroo’g’itlar (bor, marganets, sink) – fotosintez va o’sishni qo’llab-quvvatlaydi.

Sabzavotchilikda

• +25…+35 gradusda fotosintez kuchayadi, ammo +40…+50 gradusda u butunlay to‘xtaydi.
• pomidor, qalampir, baqlajon, bodring kabi ekinlar uchun – optimal harorat +20…+30 daraja;
• poliz ekinlari (qovun, tarvuz, qovoq) va makkajo‘xori uchun – yuqori assimilyatsiya +30 darajagacha, ammo +40…+45 dan yuqori – noqulay.

Issiqdan himoyalanish choralari

• tungi sug‘orish – to‘liq namlanishni ta’minlash uchun;
• quyoshdan himoyalanish uchun – sun’iy soya hosil qilish;
• qishloq xo’jaligi ishlarini o’z vaqtida bajarish – issiq havoda begona o’tlar va boshqa ishlarni bajarmaslik;
• Kaliy, fosfor va azot bilan bargdan oziqlantirish o’simliklarning sog’lom va tez o’sishiga yordam beradi.

Bog’dorchilik (meva va rezavorlar)

• namlikning bir tekis taqsimlanishini ta’minlaydigan tomchilatib sug‘orish samarali hisoblanadi;
• yomg‘irlatib sug‘orish tekis sug‘orish va o‘g‘it solish uchun foydali;
• sug‘orish ertalab yoki kechqurun o‘tkaziladi, har 3-5 kunda bir tup daraxtga 15-25 l suv sarflanadi.

Qo’shimcha himoya choralari:

• soya qoplamalari (agrofiber, to’r) – ultrabinafsha nurlanishidan va haroratni pasaytirishdan himoya qilish;
• fosfor va kaliyli mineral o’g’itlar – issiqlik qarshiligini oshirish;
• bioo’g’itlar (epin, tsirkon) bilan barglardan oziqlantirish – stressga qarshilikni kuchaytiradi.

Vazirlik, shuningdek, mevalarni yig‘ish uchun eng maqbul vaqt erta tong ekanligini eslatdi.

Avvalroq O‘zbekistonda fermerlarga jazirama issiqda ishlamaslik tavsiya etilgani haqida xabar berilgandi. Qishloq xo‘jaligi vazirligi o‘simliklarni jazirama quyoshdan qanday himoya qilishni tushuntirgan.