Mutaxassislar Toshkent havo sifatini yomonlashtirayotgan omillarni ma’lum qildi

IQAir mutaxassislari Toshkent havosini nima ifloslantirayotgani haqida gapirib, o‘zingizni qanday himoya qilish bo‘yicha tavsiyalar berdi.

Poytaxtda havo sifati juda yomon, AQI indeksi 200 dan yuqori, PM2.5 konsentratsiyasi ustunlik qiladi. Bunday sharoitlar, ayniqsa, bolalar, qariyalar va sog‘lig‘i zaif odamlarda nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi, yurak kasalliklarini kuchaytirishi va o‘pka faoliyatini yomonlashtirishi mumkin.

Ushbu vaqtinchalik ko‘tarilish paytida o‘zingizni himoya qilish uchun ochiq havoda bo‘lishni cheklang, derazalarni yoping, ko‘chaga chiqsangiz niqob taqing va toza nafas olish uchun xonalarda havo tozalagichlardan foydalaning, — deyiladi xabarda.

Havo sifati o‘zgaruvchan va ob-havo kabi tez-tez o‘zgarib turishi mumkin. Payshanba kuni mahalliy vaqt bilan soat 12:00 holatiga ko‘ra, Toshkent havoning ifloslanishi bo‘yicha dunyoning yirik shaharlari orasida 3-o‘rinni egallagan, Samarqand kabi yaqin atrofdagi shaharlar ham zarar ko‘rgan.

2024-yilda Toshkentda PM2.5 ning o‘rtacha konsentratsiyasi 31,5 mkg/m³ ni tashkil etdi, bu AQI 92 (Mo‘tadil) ga to‘g‘ri keladi, bu JSSTning yillik 5 mkg/m³ me’yoridan taxminan 6,3 baravar yuqori. Bu shuni ko‘rsatadiki, kunlik ba’zi yaxshilanishlarga qaramay, shahardagi umumiy ifloslanish darajasi hali ham jiddiy tashvish uyg‘otmoqda.

Kundalik prognozlar shuni ko‘rsatadiki, Toshkentda havo sifati noyabr oyining boshidan beri nosog‘lom darajada qolmoqda, so‘nggi ikki kun ichida “juda nosog‘lom” darajaga ko‘tarilgan. Dam olish kunlari va keyingi haftada vaziyat yaxshilanishi kutilmoqda. Toshkent shahri havosining ifloslanishiga tabiiy va antropogen manbalarning uyg‘unlashuvi sabab bo‘lmoqda.

Yozda PM2.5 ifloslanishining taxminan 36 foizi shamol orqali tarqaladigan changga to‘g‘ri keladi, bu cho‘lga tutash qurg‘oqchil iqlim va zarrachalarni ushlab qoluvchi atrofdagi tog‘lar tufayli yuzaga keladi. Isitish tizimlari, ayniqsa qishda, ko‘mir va mazutni yoqish, shu jumladan issiqxonalar va turar-joy binolarida foydalanish orqali PM2.5 ning taxminan 28 foizini kiritadi.

Transport chiqindilari taxminan 16% ni qo‘shadi, asosan eskirgan avtomobillar va past sifatli yoqilg‘ilar katta miqdorda qattiq zarrachalar va qora uglerod chiqaradi. Sanoat va energetika faoliyati, shu jumladan zavodlar va elektr stansiyalari PM2.5 ifloslanishiga taxminan 13% hissa qo‘shadi.

Mavsumiy omillar, masalan, harorat inversiyalari, kuchsiz shamollar va turg‘unlik hodisalari havo sifatini yanada yomonlashtiradi, ifloslantiruvchi moddalarni yer ustida ushlab qoladi.

Mavzuga doir: Iflos havodan qanday himoyalanish mumkin? NOVA24 tahririyati chang konsentratsiyasining kun sayin ortib borishi fonida dolzarb maslahatlarni taqdim etdi.