Adliya vazirligi jins o‘zgartirilganda ismni o‘zgartirish masalasini tushuntirishga majbur bo‘ldi

Ijtimoiy tarmoqlarda O‘zbekistonda jinsni o‘zgartirish va shundan so‘ng ismni o‘zgartirishga ruxsat beruvchi hujjat paydo bo‘lgani haqida xabarlar tarqaldi. Adliya vazirligi vaziyatga izoh berdi.

Ma’lum bo‘lishicha, jins o‘zgarishi munosabati bilan ism yoki familiyani o‘zgartirishga ruxsat beruvchi yangiliklar e’lon qilinganidan so‘ng, ijtimoiy tarmoqlarda hujjat jinsni o‘zgartirish va keyin ismni o‘zgartirishga ruxsat beradi, degan taassurot paydo bo‘lgan. Biroq Adliya vazirligi tushuntirishicha, mamlakatda bolani ro‘yxatga olishda uning jinsi tibbiy ma’lumotnoma asosida belgilanadi.

Ba’zan bolalar noaniq jinsda tug‘ilishi holatlari ham uchraydi. Xususan, mamlakatda yiliga 5-6 tagacha shunday holat qayd etiladi. Bunday vaziyatlarda bolani dastlab “qiz” yoki “o‘g‘il” deb belgilash mumkin, ammo keyinchalik 5 yoshdan 10 yoshgacha, ba’zan esa 10-16 yoshdan keyin ham jins noto‘g‘ri aniqlangani ma’lum bo‘lishi va uni qarama-qarshisiga o‘zgartirish zarurati tug‘ilishi mumkin.

Aynan shunday holatlarda yangi qoidalar bola haqidagi ma’lumotlarni to‘g‘rilash imkonini beradi. Vazirlik ta’kidlashicha, bunday imkoniyat 1998-yil 1-sentyabrdan beri amalda bo‘lgan Oila kodeksining 229-moddasida nazarda tutilgan, ya’ni bu yangilik emas. Biroq qonunchilikda huquqiy bo‘shliqlar mavjud edi.

Masalan, 2008-yilda bir bolaning jinsini aniq belgilashning iloji bo‘lmagan, u o‘g‘il bola sifatida ro‘yxatga olinib, tegishli ism berilgan. Biroq 16 yoshdan keyin o‘tkazilgan tibbiy tekshiruv bolaning qiz ekanligini aniqlagan. Jins rasman o‘zgartirilgan, ammo yangi jinsga mos keladigan familiya, ism va otasining ismini o‘zgartirish uchun qonuniy mexanizm mavjud bo‘lmagani sababli buni amalga oshirib bo‘lmagan.

Ushbu bo‘shliqni bartaraf etish maqsadida Vazirlar Mahkamasi tibbiy xulosa asosida jins to‘g‘risidagi ma’lumotlar o‘zgartirilganda, familiya, ism va otasining ismini jinsga muvofiq o‘zgartirishga ruxsat berish to‘g‘risida qaror qabul qildi. Vazirlik OAV vakillari va blogerlarni qabul qilingan hujjatning mohiyatini noto‘g‘ri talqin qilmaslik va jamoatchilikni chalg‘itmaslikka chaqirdi.

Avval xabar qilinganidek, O‘zbekistonda chiroyli raqamli pasport, ID-karta va haydovchilik guvohnomalari sotilishi rejalashtirilmoqda. Bu yangi g‘oya IIV tomonidan muhokamaga qo‘yilgan.